Manexo de Ubuntu

Instalación de Ubuntu

Ubuntu é unha ideoloxía humanista africana, cuxo centro de antención é: as relacións interpersoais, a confianza mutua, as alianzas, etc.

A distribución Ubuntu baséase nesa filosofía; para iso parten da distribución Debian e do escritorio GNOME, tratando de obter unha distribución amigable, de fácil instalación, multilingüe, libre, etc. Sitios oficiais de Debian e GNOME.

Ubuntu saca unha versión cada 6 meses, estas numéranse co ano e o mes de publicación (ano.mes) e cun nome en clave. Así a versión na que se baseará este curso é a 7.04 (o nome en clave é: Feisty Fawn).

Ubuntu para cada versión distribúese en 3 tipos de CDs (3 edicións):
- Desktop CD: é un live-cd que permite iniciar o ordenador sen tocar a configuración que xa ten. Unha vez iniciado o S.O. pódese tomar a decisión de instalalo permanentemente. Vén con aplicacións de usuario final.
- Server CD: para instalar, en modo texto, permanentemente o S.O. Vén con aplicacións de servidor.
- Alternate CD: para usuarios avanzados de Ubuntu. Para sistemas con menos de 192 MB, para realizar imaxes, actualizacións, sistemas preconfigurados, etc.

Da distribución de Ubuntu derívanse outras 3:
- Kubuntu: mesma filosofía que Ubuntu pero baseada no contorno de escritorio KDE.
- Edubuntu: versión de ubuntu para educación.
- Xubuntu: baseado no contorno de escritorio lixeiro Xfce

Neste curso vaise realizar unha istalación dual (Micorsoft Windows XP + Ubuntu 7.04).

Pasos para a instalación de Ubuntu

Iniciar Ubuntu por vez primeira

Partimos de que se ten un sistema dual (GNU/Linux Ubuntu 7.04 + MS Windows XP)
Aparece unha pantalla na que escoller o SO que se desexa iniciar

Ofrécense 4 posibilidades
- Iniciar Ubuntu de xeito normal
- Iniciar Ubuntu en modo recuperación
- Realizar un test da memoria RAM
- Iniciar MS Windows XP

Pantalla de inicio de sesión
- Está en galego e aquelas cadeas (frases) que non están en galego aparecen en inglés. Cando se configure o idioma e se baixen tódolos paquetes de galego esta situación mellorará.

- Pódese escoller o idioma, (por agora non hai moito onde escoller)
- A sesión, o tipo de escritorio: GNOME, KDE, etc. Neste caso só se dispón de GNOME, se desexasen outros habería que instalalos. Aquí tamén permite iniciar o escritorio a proba de fallos.
- Permite: apagar, reiniciar, hibernar ou suspender o equipo.

O escritorio
- Unha vez dentro e navegando polos menús pódese observar o bilingüismo, isto solucionarase cando se configure o idioma.

Para o manexo do escritorio GNOME recoméndase a visión do seguinte video: http://screencasts.ubuntu.com/Installing_Ubuntu_with_Windows_Dual-Boot

Configuración da rede

Antes de poder instalar novas aplicacións, configurar o idioma, navegar, etc, é preciso configurar as interfaces de rede.
O CD de instalación de Ubuntu trae os paquetes xustos para varios idiomas principais e para apliacións de escritorio.

Premer en: Sistema | Administración | Rede ou Network

Pide contrasinal pois vaise realizar unha tarefa administrativa que afecta a todo o sistema e non só o usuario actual.
O contrasinal que pide é o do usuario administrador que entrou no sistema.

Contrasinal administrativa
Sen os paquetes de idioma instalados.
Cos paquetes de idioma instalados.

A seguinte pantalla amosa tódolos interfaces/tarxetas de rede do sistema. Se houbera inarámicas, estas interfaces aparecerían automaticamente.
Por defecto as tarxetas de rede están configuradas para recibir os parámetros IP por DHCP.

Interfaces de rede
Sen os paquetes de idioma instalados.
Cos paquetes de idioma instalados.

Facendo dobre clic sobre unha interface de rede pódense configurar os parámetros IP.

En configuración ofrécense 3 posibilidades
- Zeroconf: Trata de configurar unha IP, Máscara e porta de enlace, en función dos equipos ós que estea conectado.
- IP Estática: O enderezo IP, Máscara e Porta de Enlace deben ser configurados manualmente.
- DHCP: O enderezo IP, Máscara e Porta de Enlace son proporcionados por un servidor DHCP.

Unha vez configurados os parámetros IP, premer en OK

Configuración de Nome, DNS, etc
Nome e dominio do equipo. Así como decidir que busque servizos pola rede.
Configuración dos servidores DNS e dos dominios de busca.
Configuración do arquivo de hosts

Configuración do idioma

Ó rematar de instalar Ubuntu dende o CD, o sistema non ten tódolos paquetes do Galego, por iso é preciso baixar os paquetes restantes.

Instalar os paquetes de idioma
Soporte de idioma (Language Support).
Antes de continuar o sistema precisa baixar 2 paquetes relacionados co idioma. Premer en Install
Progreso da descarga de paquetes.
Paquetes instalados
Selección do idioma galego, deste xeito baixaranse os paquetes para este idioma
Selección do idioma español, deste xeito baixaranse os paquetes para este idioma
Descarga dos paquetes de idiomas de cada aplicación.
Finalización da actualización dos paquetes de idioma.

Reiniciar o sistema ou pechar a sesión para que os cambios surtan efecto.

Actualmente a versión de GNOME é a 2.18.1 e non está totalmente localizada ó galego, cousa que si se espera nas vindeiras versións.
Para quen desexe colaborar na localización da vindeira versión de Ubuntu 7.10, pode colaborar en: https://translations.launchpad.net/ubuntu/gutsy/+lang/gl
O coordinador oficial da tradución de Ubuntu ó galego é Felipe Gil.
Pódese observar que o sistema localizado ó galego, presenta cadeas que non están traducidas ó galego e aparecen en inglés
Isto pódese resolver, poñendo como segundo idioma o español.

O usuario escolle o idioma

Cada usuario pode escoller, antes de inicar sesión, o idioma co que traballar, iso implica que tamén poden mudar as unidades de medida, a moeda, etc.

O usuario escollendo o idioma
Selecionar Escoller lingua, na que ousuario desexa iniciar o sistema (nestes intres hai 3: galego, español e inglés).
Ó iniciar sesión o usuario pode escoller a localización coa que traballar.
E pode decidir para que sesións ó vai usar.
Obsérvese como as cadeas que non están localizadas ó galego aparecen en inglés

Configurar o español como segundo idioma

Para realizar este proceso, pero sen usar unha terminal de comnados é preciso poder abrir ficheiros como administrador, para iso debe estar intalada a utilidade nautilus-gksu

Configurar español como segunda lingua
Abrir como administrador o arquivo /etc/enviromet
Engadir es_ES:es entre gl_ES_gl e en_EN:en
Facer o mesmo no ficheiro etc/default/locale
Pechar sesión e volver entrar para que os cambios sexan efetivos. Observar este menú xa en español.
Observar esta pantalla en bilingüe.

Actualización do sistema

Existen dúas formas de iniciar o xestor de actualizacións

Xestionar as actualizacións
Xestor de actualizacións.
Cada vez que hai novas actualizacións aparece no panel superior un aviso.
Xestor de actualizacións. Premer en Install
Introducir o contrasinal do usuario administrador
Descarga de paquetes
Descarga completa
Indicador solicitando o reinicio do sistema
Pódese obeservar como tamén se actualizou o núcleo de Linux.

No xestor de paquetes Sypnatic pódense ver os parámetros de actualización

Menus e apliacións en GNOME

Gnome caracterízase pola simplicidade dos menús.
A barra superior onde se atopan os menus e a inferior onde se van abrindo as aplicacións, chámanse paneis

No menú Aplicacións atópanse as aplicacións de usuario

En Accesorios destacar o Analizador do uso do disco

En Internet subliñar o Cliente de servidor de Terminais

En Oficina atópase o OpenOffice.org

En Son e vídeo están entre outros reprodutores de películas

No menú Lugares está todo relacionado co sistema de ficheiros

Destacar:
- En Rede pódese navegar pola LAN, entrar en equipos, etc.
- Conectar co servidor permite conectarse ó sistema de ficheiros doutros equipos.

No menú Sistema xestionase o equipo, periféricos, etc.

En Preferencias destacar:
- Escritorio remoto: permite a outros usuarios conectarse a este escritorio.
- Menu principal: xestiona que elementos aparecen nos menús.
- Resolución de pantalla
- Sesións: permite indicar que aplicacións desexamos que se executen ó iniciar sesión.
- Tipo de letra: para xestionar as fontes tipográficas.

En Sistema destacar:
- Cartafoles compartidos: para compartir cartafoles ben vía samba, ben vía nfs
- Monitor de sistema: para mirar/matar os procesos que se están a executar, uso cpu, etc.
- Xestor de controladores restrinxidos: se se precisa instalar un driver privativp

Finalmente a axuda, que estará mesturada en tres idiomas: galego, español e inglés.

Actividade: procurar axuda

Proponse que o usuario procure na axuda: como gravar unha imaxe ISO?.
- Ollo que a axuda está en tres idiomas.

Ferramentas de xestión de paquetes

Sypnatic

É unha ferramenta gráfica para a xestión de paquetes. Permite instalalos, actualizalos, borralos, xestionar os repositorios, etc.

Iniciar o xestor de paquetes Sypnatic
Xestor de paquetes de sypnatic.
Aviso de funcionamento de sypnatic.

1.- Clasificación dos paquetes en áreas
2.- Iconos que reflicten o estado e o tipo de paquete

	Indica que o paquete está instalado.
	Indica que o paquete NON está instalado.
	Indica que o paquete foi compilado e testeado polos desenvolvedores de Ubuntu
	O paquete está seleccionado para instalarse

3.- Nome do paquete.
4.- Versión do paquete, tanto a versión instalada como a última dispoñible.
5.- Breve descrición do paquete.
6.- Descrición ampliada do paquete.

Instalación dun xestor particións: GParted

Gparted é un editor gráfico de particións que permite crealas, borralas, redimensionalas, formatealas.
Usarase esta aplicación como exemplo dunha instalación dun paquete.

Instalar GParted
Marcar co bótón dereito sobre o rato ou facer dobre clic sobre o paquete.
O paquete GParteddepende doutros paquetes que tamén hai que marcalos para instalar.
Premer en Aplicarpara comezar a instalar os paquetes selecionados.
Resumo dos cambios que se van facer no sistema.
Descarga dos paquetes.
Paquetes descargados e instalados.
Editor de particións de Gnome
Particións do sistema

Configuracións de Sypnatic

Nas preferencias de Sypnatic pódense escoller, cores, columnas, modo de acceso á rede, que facer cos paquetes descargados, etc.

Preferencias de Synaptic
Preferencias
Que versión instalar ante unha actualización?
Que facer cos paquetes que se baixan para instalar os paquetes?
Na carpeta /var/cache/apt/archives atópanse os arquivos que se baixaron para instalar os paquetes. Estes poden ser levados a [outro ordenador para instalar aplicacións sen ter que descargalas]

Repositorios

Os repositorios son as fontes de onde se descargarán os paquetes para instalar. Existen listas de repositorios configurados por defecto, agregados polo usuario, etc. Neste apartado tamén se parametrizará a forma en que se vai actualizar o sistema.

Reposirorios de synaptic
Repositorios
Hai un bug aínda non corrixido entre a localización en galego e os repositorios.

É presiso saír e iniciar sesión en español.

Repositorios de Synaptic
Repositorios por defecto para descargar paquetes de internet. Observar os distintos tipos de repositorios: main: Software soportado por Canonical. universe:Sofware mantido pola comunidade. restricted:Drivers que non teñen publicado o código fonte (privativos). multiverse:Software afectado por cuestións legais ou (c)
Aquí pódense engadir outros repositorios. Cando se instala Automatix, vese como se engaden novos repositorios.
Indicar o tipo de actualizacións que se desexan realizar, xunto coa súa automatización.
Ficheiros de sinatura (chaves públicas) para a descarga de paquetes entre o equipo cliente e o ordanador que contén o repositorio.
Estatísticas de uso de paquetes para a mellora destes.
Unha vez que se actualizan a lista de repositorios dos que descargar paquetes, débese recargar a lista de paquetes, para que o sistema saiba de que paquetes dispón, onde están e que versión é.

Actividade 1: Instalar un paquete multiverse: sun java JRE

Proponse ó usuario que instale, facendo uso de Sypnatic, o necesario para que Mozilla-Firefox teñan o plugin de JAVA-JRE
- Compróbense que o repositorio multiverse está activado.
- Unha vez rematado o proceso comprobar en http://www.java.com/es/download/installed.jsp, que o plugin está instalado.
- As seguintes imaxes poden axudar a conducir o proceso.

Imaxes da instalación de SUN Java JRE

Actividade 2: Instalar un paquete multiverse: Adobe Flash Player

Proponse ó usuario que instale Adobe Flash Player, pero esta vez conectándose a unha páxina web que faga uso desa tecnoloxía, ou en http://www.macromedia.com/software/flash/about.
- Compróbese que o repositorio multiverse está activado.
- Unha vez rematado o proceso, comprobar na propia páxina que carga a animación Flash ou ver a versión en:http://www.macromedia.com/software/flash/about.
- As seguintes imaxes poden axudar a conducir o proceso.

Imaxes da Instalación de Adobe Flash
Instalado na carpeta <Home do usuario>/.mozilla/plugin.
Non está instalado no sistema, só para o usuario que o descargou.

Actividade 3: Instalar un paquete descargado de internet: Webmin

Nesta outra ocasión, proponse ó usuario instalar un paquete descargado directamente de internet.
- Descargar o paquete .deb de http://www.webmin.com
- Facer dobre clic sobre el.

Obsérvese como este paquete depende doutros 4 máis, que serán descargados dos repositorios correspondentes.
Pódese observar os arquivos que inclúe o paquete.
En Sypnatic, pódese comprobar que o paquete está instalado.
Non é preciso iniciar o [servizo] webmin, este xa se inicia ó remate da instalación.

Actividade 4: Instalar un paquete a través de Webmin: quota

Nesta última actividade proponse que se instale un paquete que permite controlar as cotas de disco para acada usuario.
Aproveitando que se ten instalado o Webmin, este paquete podería ser instalado dende calquera parte do mundo.

Instalar o paquete quota co webmin

Automatix

Automatix é unha ferramenta gráfica para xestionar a instalación das aplicacións máis usadas comunmente en distribucións baseadas en Debian.
Descargar de http://www.getautomatix.com/ o paquete correspondete á distribución que se está a usar.

Imaxes de Automatix
Realizar dobre clic no paquete.
Introducir a passaword para tarefas administrativas
Automatix
Advirte que algúns dos programas está protexidos por licencias privativas.
Posibles aplicacións que se poden instalar.
Lista doutros repositorios en Sypnatic.

Apt

Advanced Packed Tool é o sistema básico encargado da administración de paquetes das distribucións baseadas en Debian.
O ficheiro /etc/apt/sources.list contén a lista dos respositorios que se viu con Synaptic
O comando apt-get serve para a instalación, desinstalación, actualización, etc de paquetes. Só executable polo root
- apt-get install package <paquete>: instala paquetes
- apt-get update: actualiza a base de datos de paquetes en función dos repositorios dos que se dispón.
- apt-get remove package <paquete>: elimina paquetes
- ...

O comando apt-cache serve para a consulta da base de datos de paquetes, para saber: os dispoñibles, instalados dependencias, etc. executable por calquera usuario.

Outro comando para administración de paquetes é: dpkg

Ferramentas para o manexo de arquivos

O xestor de arquivos por defecto en GNOME é nautilus

Operacións con nautilus
O cartafol persoal do usuario.
Amosar os ficheiros ocultos.
Seleccionar e ordenar as columnas que interesan.
Listado de ficheiros, ocultos incluídos, en modo lista.
Seleccionar Propiedades co botoń dereito
Nome, tamaño do arquivo, espazo libre
Os emblemas clasifican arquivos.
Propietarios do ficheiro e permisos asociados
Indicar aplicacións coas que poder abrir o arquivo. Engadir OpenOffice.org
Poñer notas ó ficheiro
Iconos que reflicten o realizado, xunto coas aplicacións coas que se pode abrir o ficheiro.
Entre outras cousas, permítese que con poñer o rato enriba dun arquivo de son, xa comece a soar.

Como abrir documentos como root

Hai veces nas que interesa editar arquivos/abrir cartafoles para os cales o usuario non tería permisos.
Para solucionar ese problema pódese instalar o paquete nautilus-gksu
Procédase como no exemplo no que se instala Gparted con Sypnatic.

nautilus-gksu
Seleccionar o paquete nautilus-gksu en Sypnatic. Unha vez instalado pechar sesión e volver entrar.
O menú contextual amosa que o obxecto pódese abrir como administrador.

Usuarios e grupos

Nas seguintes imaxes recóllese a alta do usuario chamado xan.

Crear usuarios e grupos
Usuario e grupos.
Usuarios que ten o sistema finalizada a instalación.
Dar de alta unha conta de usuario.
Usuario sen o privilexio de administración.
Indicar o uid, a carpeta persoal, o interprét de comandos e o grupo primario.
Usuario xa creado e acceder á xestión de grupos.
O grupo xan creado á par que o usuario do mesmo nome.
Usarios que poden forma parte do grupo xan, pero como secundario.

Cambiar Contrasinal

Calquera usuario pode cambiar de contrasinal facendo uso da utilidade: Sistema | Preferencias| Sobre min

Ficheiros de configuración

Todas as altas/baixas/modificacións de usuarios e grupos quedan almacenadas nos ficheiros de usuarios e grupos.

Actividade: crear usuarios e grupos

Proponse crear un usuario (ana) e dous grupos (asi1 e alumnos) de xeito que reflictan os ficheiros referenciados no apartado anterior.

O usuario root

Este usuario especial non ten contrasinal, por defecto en Ubuntu, por tanto se se desexa executar algún comando dos que só el ten acceso, pódese actuar de dúas maneiras:
- Poñerlle un contrasinal a root (Sistema | administracion | Usuarios e grupos) e logo pasarse a root co comando su
- Non poñer contrasinal e antepoñer a cada comando pertencente ó dominio de root o comando sudo
  - sudo ifconfig, cando pida o contrasinal introducirase o do usuario con privilexios de administración que iniciou sesión.

Imprimindo

Instalar unha impresora local ou con conexión á rede

Instalar unha impresora local ou de rede

Impresora PDF

Instalar unha impresora PDF

HPLIP

HP Linux Imaging and Printing: proxeto de HP para traballar con total funcionalidade cos seus dispositivos (impresoras e escáners) en GnU/Linux
[HPLIP]

HPLIP

Compartir impresoras

En linux compártense tódalas impresoras dun equipo

Compartir impreroras

Para que funcione ben nesta versión (7.04), é preciso modificar a liña de hosts de /etc/nsswitch.conf a: hosts: files dns mdns4

CUPs vía web

CUPS pode ser configurado via web a través do porto 631.

CUPS vía web

Buscar drivers: linuxprinting.org

En linuxprinting.org pódense comprobar o estado no que se atopa o desenvolvemento dos drivers de cada impresora.

Buscar drivers: linuxprinting.org
Neste caso recomenda instalar unha Samsusg

Actividade: Instalar os drivers dunha fotocopiadora

Proponse buscar o driver da seguinte fotocopiadora Ricoh, Aficio MP2000 e instalalo no sistema.

Escaneando

A utilidade que se usa para escanear é o Sane (Scaner Access Now Easy)

Escanear unha imaxe
Dende o OpenOffice.Org Write
Dende o OpenOffice.Org Write

Particións e puntos de montaxe

Ubuntu monta automaticamente tódalas particións do sistema así como os dispositivos que se conecten: usb, CD_ROM, etc.

Dispositivos USB e CD-ROMs

Montaxe automática de dispositivos
Simplemente introducindo un soporte, o sistema móntao automaticamente e crea un acceso directo no escritorio. Para retirar o soporte premer co botón dereito sobre el e seleccionar desmontar.
Os dispositivos montados automaticamente polo sistema está no directorio /media

Tamén se pode agregar ó panel o Montador de discos
Agregar ó panel o Montador de discos
Dende o Montador de discos pódese xestionar que montar ou desmontar.

Crear novas particións

Para xestionar as particións é preciso instalar o xestor de particións GParted
Se se quixeran redimensionar as existentes débese iniciar co CD de Ubuntu, pois GParted non deixa traballar ata ese extremo con particións en uso.
Para o xestor de particións premer en Sistema | Administración | Editor de particións de Gnome

Crear particións
Seleccionar o espazo libre para crear unha nova partición.
Indicar o tamaño, o tipo de partición e o sistema de ficheiros.
Aplicar cambios.
Partición xa creada.
Refrescar.
Observar a partición montada de xeito automático en /media/disk.

Actividade: Montar particións con webmin

Tratar de montar a partición creada no paso anterior en /mnt/linux1 facendo uso de webmin.

Montar partición en webmin

O ficheiro fstab

O ficheiro /etc/fstab contén a información necesaria sobre dispositivos e os seus puntos de montaxe, para montar ó iniciar o sistema e para desmontar o apagar o sistema.

Comandos para montar e desmontar

mount: para montar dispositivos
- mount /dev/hda3 /mnt/linux1: monta a partición 3 do disco hda no directorio /mnt/linux1

umount: para desmontar dispositivos
- umount /dev/hda3: desmonta a partición 3 do disco hda

Compartir cartafoles

Network File System. NFS

Paquetes NFS
- Para instalar NFS precísanse os seguintes paquetes:
  - nfs-commom: paquete necesario tanto para o cliente de NFS como para o servidor de NFS.
  - nfs-kernel-server: paquete necesario o servidor de NFS.
  - portmap: servidor que convirte as chamadas a procedementos remotos (RPC) a número de portos TCP/UDP.

Instalar paquetes

Instalar paquetes
Paquetes a instalar.
Compartir cartafoles
Se non está instalados os paquetes pódense instalar dende aquí.

Compartir carpetas

Compartir carpetas
Cartafol para compartir con permisos rwx para todos.
Menú contextual para compartir
Xestor de carpetas compartidas de NFS
Cartafoles compartidos tanto por Samba como por NFS

Vista dos cartafoles compartidos

Vista dos catafoles compartidos
Cartafoles NFS vistos dende o contorno gráfico
O arquivo de exportacións /etc/exports

Comandos NFS

mount: monta recursos remotos e locais en carpetas
- mount <ip ou nome>:/<recurso> /<carpeta local>
umount: desmonta recursos remotos e dispositivos locais

Compartir vía samba

Paquetes a instalar:
- samba: paquetes que permiten compartir carpetas e impresoras para clientes windows
- smb-client: utilidades de cliente para facer uso de recursos compartidos vía samba
- smbfs: para poder montar e desmontar recursos compartidos por samba